UTFORDRINGAR FOR VELFERDSSAMFUNN OG DEMOKRATI. (Innleiing i bok?)

Skrive 26.02.2013.   

Velferdssamfunna i Vesten er trua frå mange kantar. Ein alvorleg ytre trussel er konkurransen frå mange ”nye” økonomiar som kan produsere varer og tenester mykje billegare enn vi greier sjølve. Det starta for nokre tiår sidan då konfeksjonsindustrien forsvann til Asia. Før var vi likevel stort sett skjerma mot konkurranse frå leverandørar som låg langt borte. To faktorar har endra dette dramatisk dei siste åra. Containerskip og IKT. Med containerskip kan varer transporterast utruleg billeg over lange avstandar. Og med IKT kan mange tenester leverast nærmast gratis frå overalt på kloda. Dermed vert fleire og fleire av våre produkt utkonkurrert av lågkostland, som også har like arbeidssomme og dyktige fagfolk og arbeidarar som oss.

Som eit resultat av dette er ein stor del av metallindustrien flagga ut til Asia, og no er bilindustrien og andre bransjar på full fart same vegen. Det er interessant å legge merke til at desse forholda er nærmast fråverande i både offentleg debatt og i økonomiske fagmiljø.

Vi har i Vesten også indre faktorar som truar både velferdssamfunn og demokrati. I Norge er det til dømas slik at nokre sterke særinteresser har sikra seg sjølve særvilkår som gjev dei både større makt og ein større del av samfunnskaka. Dei er blitt ”gjøkungar” som berre skubbar andre interesser til side, dei reduserer verdiskapinga i samfunnet og bidrar til skeivare sosial fordeling. Dette har dei greidd gjennom årevis å teikne eit bilde av seg sjølve som spesielt viktige eller høgverdige. Derved har dei også greidd å skjerme seg mot kritikk frå resten av samfunnet og mot open debatt. Fleire av dei har også sterke fellesinteresser.

Dei ”bransjar” eg spesielt har i tankane er: Finansbransjen. Media. Petroleumsindustrien. Miljøorganisasjonar. Nokre statsmonopol, i første rekke NSB.  

Populære innlegg fra denne bloggen

Forord (e)

Skrive 03.05.2019.     Kvifor vil ein beskjeden vestlending på 75 år og med kreftsjukdom skrive debattbok om samfunnsspørsmål? Først og fremst på grunn av eit sterkt samfunnsengasjement, og fordi eg har registrert at i dagens Norge er offentleg debatt og politikk blitt meir og meir einsretta, kunnskapsfattig og kortsiktig. Det gjev dårlege vilkår for god samfunnsutvikling.   I samfunnsdebatten er kunnskap eit av dei mest brukte honnørorda. Men dette er ein «liksom-kunnskap». Verkeleg kunnskap vert meir og meir mangelvare både i debatt og politikk. Faktabasert kunnskap basert på naturvitskap er nesten fråverande, og generell kunnskap er blitt sterkt devaluert. Årsakene til dette er mange. Det starta vel då marxist-leninistane herja som verst for nokre tiår sidan og etter kvart fekk stor makt i skuleverk, media, forlag og forvaltning. Ideologi fekk rang framfor vitskap og kunnskap for ein heil ungdomsgenerasjon. Skillet mellom å tru og å vite vart gradvis viska ut. Det meste vart rel
Les mer

Sentralstyring gjev sentralisering

Skrive 04.12.2018.    Blant demokratia er Norge det mest sentralstyrte landet i verda. Det burde gjeve grunnlag for offentleg debatt. Det skjer ikkje. Tvert imot, no får Oslomakta også hjelp frå Bergen. Dei siste vekene har det vore mykje stoff i BT knytt til distriktspolitikk, formyndarstaten, og om Oslo-makta i Høgsterett. Enorm maktkonsentrasjon i Oslo. Oslo-styringa, det som Sjur Holsen kalla oslofisering, har akselerert. Vi har eit sentralisert politisk styringssystem og vi har ein steinrik stat som stadig vert rikare. Kapitalen si gravitasjonskraft og påverknadskraft er enorm. Bedrifter og finansinstitusjonar strøymer til, statsbyråkratiet både aukar og får større makt og media vert meir oslofiserte. Vi har eit aukande tal av direktorat og organisasjonar - mellom anna LO og NHO - med hovudsete i Oslo og som ser landet og verda i eit Oslo-perspektiv. Som Gudmund Hernes har sagt det: «standplassen avgjør standpunktet». I sum gjev dette enorm maktkonsentrasjon i Oslo. Dette
Les mer

Intercityprosjektet – den største økonomiske skandalen i norgeshistoria?

Skrive 16.06.2020.    Riksmedia i Oslo har opp gjennom åra hatt mange kritiske oppslag om ulønsame og statssubsidierte vegprosjekt i distrikta. Når det derimot gjeld intercityprosjektet, er dei same media stort sett med i heiagjengen som vil ha dette gjennomført for einkvar pris, sjølv om det er enormt lite lønsamt og vil krevje rekordstore statssubsidiar.    Det underlege er at så godt som ingen stiller spørsmål ved om dette er ei fornuftig og lønsam investering ut frå normale kriterier. Men forklaringa er kanskje at det ikkje ligg føre tal om kostnad og nytte verken frå departement eller Jernbaneverket, berre propaganda om at lyntog er framtida. Det ligg likevel føre eitt tal: investeringa vert på vel 130 milliardar kroner, som truleg vert enno mykje høgare ut frå dei siste tal for kostnadsstigning for strekninga Son-Oslo. Ut frå dette og realistiske tal for reisande, vil vi fort kunne rekne ut at prosjektet er utanfor all fornuft. Eit overslag viser at dei årlege kostnadane – in
Les mer